Sau khi bé yêu chào đời, cơ thể mẹ sẽ bắt đầu khôi phục lại những gì đã thay đổi trong suốt quá trình thai kỳ và sinh nở. Khi có bé, chăm sóc bé cũng chiếm phần lớn thời gian của mẹ và trở thành nhiệm vụ quan trọng, nhưng bên cạnh đó chăm sóc mẹ sau sinh sao cho đúng cách cũng quan trọng không kém. Bởi lúc này số lượng rất lớn các nội tiết tố khi có thai có thể biến mất từ đó khiến cho giai đoạn hậu sản có thể là giai đoạn rất mệt mỏi cho mẹ. Chính vì vậy, trong giai đoạn sau sinh các mẹ hãy cố gắng nghỉ ngơi và thư giãn càng nhiều càng tốt nhé!

Những khó chịu thường gặp của mẹ sau khi sinh:

• Sự thu hồi của tử cung: Bình thường ngay sau khi lấy nhau ra, tử cung mẹ sẽ co hồi thành một khối cầu an toàn. Ngày đầu sau sinh, đáy tử cung cao khoảng 13cm trên khớp vệ và trung bình mỗi ngày sau đó nhỏ đi 1cm. Sau ngày thứ 12 – 13 sau sinh, tử cung thu hồi về nhỏ đủ để nằm gọn trong vùng chậu và mẹ sẽ không còn sờ thấy đáy tử cung trên bụng nữa. Nên mẹ không phải quá lo lắng vì tử cung lúc này thu lại do cơ địa và lần sinh của mỗi người. Nhưng trong trường hợp tử cung bị nhiễm trùng thì sự thu hồi tử cung sẽ chậm hơn bình thường.
• Chảy máu: Bất cứ thời điểm nào từ 2-6 tuần sau khi sinh hiện tượng chảy máu âm đạo đều có thể xuất hiện và có thể sẽ ngưng nhanh hơn nếu mẹ cho bé bú bằng sữa mẹ. Lúc này chất sản dịch màu đỏ tươi có thể sẽ ra nhiều lúc đầu, nhưng khi qua ngày kế tiếp chất này sẽ giảm đi và dần dần sẽ chuyển sang màu nâu nhạt. Thông thường dịch bài tiết này sẽ tiếp tục ra cho đến kỳ kinh đầu tiên. Đừng quá hoãn loạn, điều mẹ cần làm lúc này là dùng những tấm lót băng vệ sinh thấm chất dịch tiết ra, không nên dùng băng vệ sinh bên trong âm đạo vì có thể gây nhiễm trùng.
• Vết khâu tầng sinh môn: Nếu tầng sinh môn bị rách hay cắt trong quá trình sinh thì sẽ được may lại. Vết khâu tầng sinh môn sau đó cần được kiểm tra (xem có bị sưng nề, bầm tím, đỏ, đau nhiều, có tụ máu âm hộ, âm đạo, chân chỉ có mủ…) và mẹ hãy bôi thuốc 3 lần mỗi ngày bằng thuốc sát trùng. Bên cạnh đó, sản phụ nên tự rửa thêm khi tiêu tiểu, thay băng vệ sinh sạch nhiều lần trong ngày, tránh tình trạng ẩm ướt kéo dài khiến cho vết thương chậm lành và càng dễ nhiễm trùng… Trong 5 ngày kháng sinh thường được bác sĩ cho sử dụng. Nếu vết may tốt và lớp da may bằng chỉ không tiêu thì mẹ sẽ được cắt chỉ vào ngày thứ 5 sau sinh.
• Táo bón: Mẹ hay gặp triệu chứng này sau khi sinh thường. Để cải thiện và chấm dứt tình trạng này mẹ nên uống nhiều nước, tích cực ăn các loại thực phẩm giàu chất xơ như ngũ cốc nguyên hạt, trái cây tươi và rau. Bên cạnh đó, mẹ có thể đi dạo, tập bài tập Kegel, tránh căng thẳng, sử dụng các chất làm mềm phân… Ngoài ra, có một mẹo hay cho mẹ đó là mẹ có thể nhai kẹo cao su để kích thích phản xạ tiêu hóa.
• Bàng quang: Trong giai đoạn này mẹ đi tiểu nhiều hơn trong những ngày đầu là bình thường vì lúc này cơ thể sẽ thải đi nước dư tích lại trong khi có thai. Lúc đầu tiểu tiện có thể khó khăn vì đau, tuy nhiên mẹ nên cố đi tiểu sau sinh càng sớm càng tốt. Đồng thời mẹ nên đứng dậy và đi lại nhiều để làm cho dòng tiểu mạnh hơn. Nếu mẹ có vài mũi khâu thì nên xối nước ấm khi đi tiểu để đỡ rát.

Chế độ dinh dưỡng cho mẹ sau sinh

Sau khi sinh, chế độ dinh dưỡng cho mẹ cũng vô cùng quan trọng, mẹ cần được ăn uống đầy đủ các chất dinh dưỡng và không nên kiêng khem quá mức vì đây là giai đoạn mà mẹ rất cần lấy lại sức và có sữa để nuôi con. Chỉ khi mẹ có đủ sức khỏe thì con mới có thể phát triển tốt được.

Những thực phẩm cần được bổ sung trong giai đoạn này là:

• Các loại hoa quả tươi và rau xanh để luôn đảm bảo lượng chất xơ, vitamin, khoáng chất..trong cơ thể mẹ
• Canxi từ một số thực phẩm sữa, bơ, đậu phụ, cá mòi, … để hỗ trợ phát triển xương và răng cho bé
• Protein từ thịt gà, trứng, thịt nạc và các loại đậu cũng hết sức quan trọng.
• Chất bột đường từ cơm, bún, bánh mì, khoai lang, khoai tây…cũng là chất không thể thiếu trong cơ thể mẹ lúc này.

Tuy nhiên cần ăn kiêng và tránh những thực phẩm không tốt trong giai đoạn cho con bú:

• Mẹ cần tránh xa thuốc lá và tránh uống rượu: điều này sẽ khiến sữa mẹ về ít hơn, trẻ cai sữa sớm và tinh thần không ổn định. Bên cạnh đó những thực phẩm này cũng vô cùng có hại và khiến cơ thể mẹ chậm quá trình phục hồi sức khỏe sau sinh hơn.
• Thận trọng với các loại thực phẩm có thể gây khó tiêu như các loại thức ăn dễ ôi thiu và có thể gây ngộ độc (thịt, trứng, hải sản sống). .
• Mẹ cần hạn chế uống cà phê hoặc trà bởi đây là thực phẩm khiến mẹ khó ngủ hơn, không tốt cho việc nghỉ ngơi, thư giãn. Nếu muốn uống cà phê mẹ chỉ nên dùng một lượng nhỏ mỗi ngày
• Không nên chủ động ăn kiêng trong giai đoạn này vì đây là giai đoạn mà người mẹ sẽ cần nhiều calo hơn bình thường để duy trì mức năng lượng tiêu chuẩn và tạo thêm nhiều sữa cho con. Nếu muốn giảm cân hay phục hồi vóc dáng sau khi nhanh chóng, mẹ chỉ cần có chế độ chăm sóc mẹ sau sinh dinh dưỡng cân bằng và duy trì tập thể dụng đều đặn mỗi ngày.

Chế độ nghỉ ngơi của chăm sóc mẹ sau sinh

Giấc ngủ là vô cùng quan trọng với giai đoạn chăm sóc mẹ sau sinh, mẹ càng được nghỉ ngơi nhiều thì càng tốt. Việc ngủ đủ giấc và ngủ sâu sẽ giúp các bà mẹ tái tạo năng lượng, sản xuất sữa tốt hơn và tránh được nhiều bệnh như: Stress, trầm cảm sau sinh. Mặt khác, các bà mẹ cũng cần phải cẩn thận hơn trong vấn đề chăm sóc cơ thể, sinh hoạt và lựa thực phẩm, chế độ ăn sao cho hợp lý để cơ thể mau hồi phục sức lực. Đặc biệt là với những sản phụ sinh mổ, sức khoẻ thường hồi phục chậm hơn so với những sản phụ sinh thường, nên chế độ chăm sóc càng phải được đảm bảo. Ngoài ra, sa tử cung cũng là vấn đề khiến các mẹ lo lắng, đặc biệt là với những mẹ sinh thường. Bệnh này xuất hiện khiến mẹ đi tiểu nhiều lần, giảm ham muốn tình dục và khiến sinh hoạt hằng ngày càng gặp nhiều khó khăn. Để phòng tránh bệnh sa tử cung thường gặp ở phụ nữ sau sinh, sản phụ luôn lưu ý không được làm việc nặng, không được ngồi quá lâu và đặc biệt mẹ nên dành nhiều thời gian để nghỉ ngơi, thư giãn. Bên cạnh đó, việc cho con bú sớm – sau sinh 24 tiếng sẽ giúp tử cung hồi phục tốt và tránh được bệnh sa tử cung, giảm nguy cơ bị băng huyết sau sinh.
Sau khi vết thương đã lành và ổn định hơn, thì các mẹ nên tích cực vận động nhẹ nhàng, massage thư giãn, xoa bóp tay chân, với liều lượng thích hợp. Điều này vừa có thể đẩy hết sản dịch ra ngoài và vừa có thể giúp khí huyết lưu thông tốt, giúp mẹ ăn ngủ tốt hơn.

Ngoài ra việc tập thể dục, massage còn mang lại lợi ích như:

• Giảm căng thẳng, stress, đây là phương pháp tối ưu và hiệu quà tuyệt đối giúp các mẹ hồi phục sức khỏe, tâm lý nhanh chóng và giảm được tình trạng trầm cảm cũng như nhanh chóng phục hồi sức khỏe và vết mổ nhanh chóng.
• Giảm tỉ lệ đau lưng cũng như thăng cường sự lưu thông máu toàn bộ cơ thể mẹ
• Giảm táo bón, tránh bí tiểu đồng thời phục hồi sự săn chắc của cơ thể, giảm mỡ bụng.
• Bên cạnh đó, giúp mẹ giảm các tai biến tim mạch và tránh nguy cơ nghẽn mạch phổi, viêm tắc tĩnh mạch sâu

Trong môi trường sinh hoạt hàng ngày, chăm sóc mẹ sau sinh cần đảm bảo, mẹ nên tránh nắng nóng hoặc gió lạnh, ưu tiên chỗ ở nên thoáng mát, dễ chịu và không bị ảnh hưởng của khói bụi, mùi hôi, tiếng ồn. Nhiệt độ trong phòng lý tưởng cho cả mẹ và bé là 27 -29 độ C và lưu ý đặc biệt là tuyệt đối không nằm than vì khí CO2 trong than sẽ gây ngạt cho em bé.