Nhượng quyền thương mại đang trở thành một hình thức kinh doanh phổ biến trên thị trường, tuy nhiên nhiều người vẫn còn nhầm lẫn với hình thức đại lý. Để hiểu rõ hơn về sự khác biệt giữa hai hình thức này, cần phải đưa ra những định nghĩa cụ thể.
Nhượng quyền thương mại là một hoạt động thương mại, kinh doanh mà trong đó bên nhượng quyền cho phép và yêu cầu bên nhận quyền tự mình tiến hành việc mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ theo các điều kiện được quy định và gắn với nhãn hiệu, tên thương mại, bí quyết kinh doanh, khẩu hiệu kinh doanh, biểu tượng kinh doanh, quảng cáo của bên nhượng quyền. Điều này có nghĩa là bên nhượng quyền có quyền kiểm soát và hỗ trợ bên nhận quyền trong việc điều hành công việc kinh doanh. Thường thì bên nhượng quyền sẽ cung cấp cho bên nhận quyền một mô hình kinh doanh đã được thử nghiệm, các quy trình và qui định hoạt động, các công nghệ và kỹ thuật tiên tiến, để giúp bên nhận quyền phát triển kinh doanh nhanh chóng và hiệu quả.
Trong khi đó, đại lý là một hành vi thương mại, trong đó bên giao đại lý (thường là một doanh nghiệp, công ty có sản phẩm, dịch vụ cần bán) và bên đại lý thỏa thuận việc bên đại lý nhân danh mình mua hoặc bán hàng cho bên giao đại lý để hưởng thù lao. Điều này có nghĩa là đại lý sẽ được hưởng một phần lợi nhuận từ việc mua bán hàng hoá hoặc cung cấp dịch vụ.
Sự khác nhau cơ bản giữa hai hình thức trên:
Hoạt động nhượng quyền thương mại
- Khi tham gia vào mô hình kinh doanh nhượng quyền thương mại, bên nhận quyền sẽ phải tuân thủ các điều kiện được quy định trong Hợp đồng Nhượng quyền thương mại. Bên nhận quyền sẽ tổ chức hoạt động kinh doanh mua bán hàng hóa, cung ứng sản phẩm theo yêu cầu, quy định của bên nhượng quyền thương mại và gắn với nhãn hiệu hàng hóa.
- Bên nhận quyền sẽ phải chịu sự kiểm tra, giám sát và được nhận sự hỗ trợ từ bên nhượng quyền thương mại trong việc điều hành hoạt động kinh doanh theo phương thức nhượng quyền. Điều này giúp đảm bảo rằng bên nhận quyền sẽ hoạt động đúng theo quy trình và tiêu chuẩn của thương hiệu, giữ được sự đồng nhất và giữ vững giá trị của thương hiệu.
- Bên nhận quyền sẽ phải trả phí nhượng quyền theo quy định tại Hợp đồng Nhượng quyền thương mại cho bên nhượng quyền thương mại. Việc này giúp đảm bảo tính bền vững và phát triển của mô hình kinh doanh nhượng quyền thương mại, đồng thời đảm bảo lợi ích cho bên nhượng quyền thương mại khi nhượng quyền thương mại của mình.
Hoạt động làm đại lý
- Bên đại lý là đơn vị nhận hàng hóa hoặc dịch vụ của bên giao đại lý để bán hoặc cung ứng dịch vụ, hoặc nhận tiền của bên giao đại lý để mua hàng cho bên giao đại lý. Trong khi đó, bên nhận quyền trong nhượng quyền thương mại được phép tự mình tiến hành việc mua bán hàng hoá và cung ứng dịch vụ.
- Bên giao đại lý là chủ sở hữu đối với hàng hóa hoặc tiền giao cho bên đại lý, trong khi bên nhượng quyền thương mại chủ yếu đóng vai trò nhượng quyền cho bên nhận quyền và giữ quyền sở hữu trí tuệ liên quan đến thương hiệu.
- Trong hợp đồng đại lý, bên đại lý thường được chi trả thù lao bởi bên giao đại lý thông qua một trong các hình thức như hưởng hoa hồng, hưởng chênh lệch giá, hoặc một khoản tiền cụ thể được quy định trong hợp đồng làm đại lý. Trong khi đó, trong nhượng quyền thương mại, bên nhượng quyền và bên nhận quyền thường thỏa thuận về việc chia sẻ lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh theo một tỷ lệ nào đó.
Như vậy, có thể rút ra mấy điểm khác biệt như sau:
- Hoạt động đại lý thiên về việc cung ứng hàng hóa, dịch vụ trực tiếp từ bên giao đại lý, trong khi hoạt động nhượng quyền thương mại thiên về việc tổ chức điều hành kinh doanh gắn liền với các yếu tố mang tính thương hiệu của bên nhượng quyền thương mại. Điều này có nghĩa là hoạt động nhượng quyền thương mại không nhất thiết phải phân phối trực tiếp hàng hóa, dịch vụ từ bên nhượng quyền thương mại, có thể thực hiện theo chỉ định của bên nhượng quyền thương mại.
- Về tài chính và chịu trách nhiệm pháp lý, cũng có sự khác biệt giữa hai hình thức này. Trong hoạt động đại lý, bên giao đại lý vẫn có trách nhiệm liên đới đối với hoạt động kinh doanh của bên đại lý liên quan đến hàng hóa mà mình đã giao hoặc đối với hành vi ủy quyền cung ứng dịch vụ. Trong khi đó, trong hoạt động nhượng quyền thương mại, tài chính và chịu trách nhiệm pháp lý được tách bạch rõ giữa bên nhận quyền với bên nhượng quyền thương mại.
- Bên nhận quyền trong hoạt động nhượng quyền thương mại phải trả phí nhượng quyền cho bên nhượng quyền thương mại. Ngược lại, bên làm đại lý sẽ được hưởng thù lao từ bên giao đại lý. Vì vậy, để lựa chọn hình thức kinh doanh phù hợp với mục tiêu của mình, các doanh nghiệp cần phân biệt rõ sự khác biệt giữa hoạt động đại lý và hoạt động nhượng quyền thương mại, đồng thời xác định rõ được ưu điểm và hạn chế của mỗi hình thức này.
