Tắm cho trẻ sơ sinh là một trong những thử thách thú vị đối với những người lần đầu làm bố, mẹ. Tuy nhiên, làm thế nào để tắm cho trẻ sơ sinh mà bé vẫn cảm thấy dễ chịu và chịu phối hợp cùng bố mẹ? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn biết được cách tắm cho trẻ sơ sinh chuẩn nhất, mang đến khoảng thời gian thư giãn, vui vẻ cho cả mẹ và bé.
Lọi ích của việc tắm cho trẻ sơ sinh đúng cách
Việc tắm cho trẻ sơ sinh đúng cách sẽ mang lại rất nhiều lợi ích, không chỉ giúp bé loại bỏ được những bụi bẩn trên cơ thể mà còn kích thích sự lưu thông, tuần hoàn máu, giúp các cơ quan trong hệ hô hấp, hệ tiêu hóa và hệ thống tuần hoàn hoạt động và phát triển tốt hơn. Ngoài ra, còn một số lợi ích khác như:
Giúp bé ngủ ngon giấc hơn
Lợi ích đầu tiên của việc tắm cho trẻ sơ sinh mà mẹ có thể dễ dàng nhận thấy nhất là bé sẽ ngủ ngon và sâu hơn. Hầu hết trẻ sơ sinh dành phần lớn thời gian trong ngày để ngủ. Tuy nhiên, trong suốt quá trình tắm, trẻ sẽ thức và rất tỉnh táo. Việc mẹ tắm rửa và vệ sinh cho bé đúng cách sẽ giúp bé cảm thấy thoải mái, thư giãn và dễ chịu hơn, từ đó giúp bé dễ ngủ và ngủ sâu giấc hơn mà không bị tỉnh giấc hay quấy khóc.
Giúp bé phát triển các giác quan tốt hơn
Một số nghiên cứu cho thấy rằng, nước là một trong những thứ giúp trẻ sơ sinh đánh thức và luyện tập các giác quan một cách hiệu quả nhất. Bởi vì hầu hết thời gian trong ngày bé luôn ở trạng thái khô ráo nên khi được tiếp xúc với nước, bé sẽ cảm thấy vô cùng hào hứng và thích thú.
Thông qua việc tắm và chơi đùa trong nước, bé dễ dàng làm quen và cảm nhận chất lỏng, cảm nhận được nhiệt độ nước, nghe được âm thanh của nước, nhìn thấy được trạng thái trong suốt của nước,….
Tạo sự gần gũi giữa mẹ và bé
Khoảng thời gian tắm cho trẻ được coi là thời gian tạo ra sự gần gũi, giao tiếp giữa bố mẹ và con cái một cách hiệu quả. Hằng ngày, bố mẹ đều bận rộn với công việc, dọn dẹp, nấu nướng…Điều này khiến bạn bỏ lỡ khá nhiều thời gian bên cạnh con cái. Tuy nhiên, khi tắm cho bé, bố mẹ sẽ phải tập trung hoàn toàn vào bé để đảm bảo sự an toàn và tắm cho bé đúng cách. Lúc này, bố mẹ nên thể hiện tình yêu thương của mình dành cho bé, bằng cách trò chuyện, tâm sự và đàu giỡn với bé. Điều này sẽ giúp bé phát triển vốn từ vựng, cảm xúc và cảm thấy an toàn, gần gũi với bố mẹ hơn.
Cách tắm cho trẻ sơ sinh đơn giản và an toàn
Nếu bố mẹ nắm rõ và thực hiện tốt các thao tác trong quá trình tắm cho trẻ sơ sinh thì sẽ tạo cho bé khoảng thời gian vui vẻ và thích thú. Ngược lại, nếu bạn tắm cho bé sai cách thì sẽ khiến bé sợ hãi và không thích tắm nữa. Bên cạnh đó, việc tắm không đúng cách có thể gây nhiễm trùng vết thương và ảnh hưởng đến sức khỏe của bé. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết về cách tắm cho trẻ sơ sinh an toàn và đơn giản nhất:
Chuẩn bị trước khi tắm
Trước khi tắm cho bé, bố mẹ cần chuẩn bị đầy đủ những vật dụng sau:
- Dụng cụ tắm cho bé: 2 thau tắm, khăn tắm, sữa tắm gội dành cho trẻ sơ sinh, sữa dưỡng da dành cho em bé.
- Quần áo, tã lót, 2 khăn xô nhỏ, tất chân, bao tay, mũ.
- Bông gòn hoặc tăm bông, gạc y tế và dung dịch nước muối sinh lý để vệ sinh vùng rốn và những vết thương (nếu có) cho bé.
- Thau tắm đã chứa nước ấm khoảng từ 36 đến 37℃. Nếu có thể mẹ nên có một chiếc nhiệt kế để đo chính xác nhiệt độ của nước, tránh để nước quá nóng hay quá lạnh gây ảnh hưởng đến sức khỏe của bé. Nếu không có, mẹ có thể dùng khuỷu tay cảm nhận độ ấm vừa phải để tránh làm bỏng da bé.
- Phòng tắm phải sạch sẽ, kín gió, đủ ánh sáng và có nhiệt độ khoảng từ 29 đến 30℃.
Các bước tắm cho trẻ sơ sinh
Sau khi đã chuẩn bị đày đủ các dụng cụ trên, thời gian tắm cho bé chỉ nên kéo dài khoảng 5 phút, bố mẹ có thể tắm cho bé theo các bước sau:
- Đối với cách tắm thả:
Mẹ bắt đầu tắm cho trẻ từ trên xuống dưới, từ mặt, cổ, ngực, lòng bàn tay bụng, lưng, hai bên đùi, mông và bàn chân. Không được bỏ sót phần nách, các nếp lằn ở mông, đùi, cánh tay, cổ. Sau đó, vệ sinh bộ phận sinh dục và phần hậu môn cho bé. Cuối cùng, mẹ tráng người cho bé bằng chậu nước sạch đã chuẩn bị từ trước. Sau khi tắm xong, mẹ lau khô người cho bé, vệ sinh lại vùng rốn bằng nước muối sinh lí (nếu rốn bị ướt). Sau đó mặc quần áo cho bé, quấn tã giữ ấm. Tiếp đến, mẹ bắt đầu gội đầu và vệ sinh vùng tai cho bé.
- Đối với cách tắm từng phần: Mẹ nên tắm cho trẻ theo hình thức này nếu trẻ đang bị ốm hay thời tiết quá lạnh như mùa đông. Khi tắm, mẹ sẽ lau người bé theo thứ tự từ khóe mắt vòng ra vành tai, tiếp đến cổ, nách, lòng bàn tay, ngực, bụng, lưng, đùi, mông và bàn chân. Chú ý vệ sinh sạch các nếp lằn ở mông, đùi, nách. Sau đó, mẹ dùng bông gạc hay khăn mềm vệ sinh bộ phận sinh dục và phần hậu môn và tránh làm ướt rốn bé. Sau khi tắm xong, mẹ lau người, mặc quần áo, quấn tã cho bé. Sau khi bé đã được ủ ấm, mẹ bắt đầu gội đầu cho bé.
- Gội đầu cho bé: Mẹ nên sử dụng dầu gội dành riêng cho trẻ trong từng giai đoạn cụ thể. Mẹ có thể thoa dầu gội lên tóc bé hoặc nhỏ trực tiếp dầu gội lên da đầu bé và sau đó, làm sạch bằng khăn ướt một cách nhẹ nhàng. Tiếp theo, mẹ ngả đầu bé ra sau một cách nhẹ nhàng, giữ một tay trên trán bé và rửa sạch dầu gội bằng cách cho nước ấm chảy nhẹ nhàng từ trán tràn qua hai bên tai bé.
Chăm sóc cho bé sau khi tắm
Sau khi tắm gội xong, mẹ lau lại vùng mắt cho bé theo hướng từ khóe mắt đến đuôi mắt bằng bông hoặc gạc thấm nước đun sôi để nguội hoặc nước muối sinh lý. Lưu ý, không dùng chung gạc cho hai bên mắt, mỗi bên mắt mẹ nên sử dụng một miếng gạc riêng. Sau đó, mẹ nhỏ 1 giọt nước muối sinh lý vào mỗi bên mắt và mũi của bé. Quá trình này nên được thực hiện thường xuyên để tránh tình trạng nhiễm khuẩn mắt ở trẻ. Cần phải vệ sinh mắt cho trẻ đúng cách vì mắt là một bộ phận quan trọng và khá nhạy cảm.
Bên cạnh đó, mẹ nên dùng tăm bông để lau khô vành tai bé (không lau bên trong tai) và vệ sinh vùng xung quanh cuống rốn bằng tăm bông đã thấm nước muối sinh lý để tránh tình trạng viêm, nhiễm trùng cuống rốn.
Để giữ ấm cho bé, mẹ có thể cho dầu tràm vào lòng bàn tay rồi thoa nhẹ lên người bé ở phần ngực, lưng, lòng bàn tay, bàn chân. Sau đó mẹ đeo bao tay, bao chân và ôm bé để ủ ấm cho bé.
Lưu ý, nếu rốn của trẻ có dấu hiệu sưng tấy, có mủ, mẹ cần đưa bé đến gặp bác sĩ để kiểm tra và điều trị sớm, tránh để tình trạng này kéo dài dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, có thể gây tử vong cho bé.
Nên tắm cho bé khi nào?
Thực tế, vẫn chưa có câu trả lời chính xác nào về thời gian tắm tốt nhất cho trẻ sơ sinh. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trẻ sơ sinh không nên tắm ngay khi vừa mới được sinh ra, việc tắm cho bé nên thực hiện sau khi bé được một ngày tuổi hoặc tối thiểu 6 giờ sau khi sinh nếu trẻ sinh, tùy theo yêu cầu của mẹ. Việc tắm lần đầu tiên cho trẻ sơ sinh quá sớm có thể gây ra một số ảnh hưởng xấu như:
- Thay đổi nhiệt độ cơ thể và lượng đường trong máu:
Trẻ được tắm ngay sau khi sinh ra rất dễ bị nhiễm lạnh và hạ thân nhiệt. Ngoài ra, điều này có thể khiến bé cảm thấy căng thẳng từ khi còn quá nhỏ, khiến trẻ có nguy cơ tụt đường huyết cao.
- Ngăn cản mối liên kết giữa mẹ và bé và cản trở quá trình mẹ cho con bú:
Quá trình da kề da và cho con bú lần đầu tiên có vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển và gắn kết giữa mẹ và bé. Tuy nhiên, việc đưa trẻ đi tắm quá sớm sẽ khiến quá trình này bị gián đoạn. Một nghiên cứu đã chỉ ra mức độ thành công của việc cho con bú sữa mẹ lần đầu tiên tại bệnh viện tăng 166% khi lần tắm đầu tiên của trẻ được trì hoãn 12 giờ so với những trẻ được tắm trong vòng vài giờ đầu tiên.
- Khiến da trẻ bị khô:
Sau khi sinh, da của trẻ sơ sinh sẽ được bao phủ bởi một lớp vernix (có màu trắng, dạng như sáp). Lớp này có tác dụng như một loại kem dưỡng ẩm tự nhiên, giúp da bé không bị khô và bảo vệ bé khỏi các vi khuẩn trong môi trường xung quanh. Học viên Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) khuyến cáo mẹ nên để lớp vernix này trên da của trẻ sơ sinh trong một khoảng thời gian để bảo vệ làn da mong manh của con, nhất là trẻ sinh non.
Sau lần tắm đầu tiên, mẹ có thể tắm cho bé vào bất cứ thời điểm nào trong ngày. Tuy nhiên, mẹ nên tắm cho trẻ sơ sinh khi có ánh nắng mặt trời, trong khoảng từ 10 đến11 giờ sáng hay từ 15 đến 16 giờ chiều. Thời gian cho mỗi lần tắm không được quá 10 phút, tốt nhất là trong khoảng từ 4 đến 5 phút đối với trẻ dưới 3 tháng tuổi.
Bên cạnh đó, mẹ không nên tắm cho bé khi bé đang đói hoặc bé vừa bú xong. Việc tắm khi bé đang đói sẽ khiến bé cảm thấy khó chịu. Đây là một trong những nguyên nhân khiến bé quấy khóc và không chịu hợp tác khi tắm. Việc tắm cho bé sau khi bú xong sẽ dẫn đến tình trạng bé bị nôn trớ thức ăn ra ngoài.
Khi trẻ gặp các vấn đề về sức khỏe, bị ốm hay vừa mới khỏi bệnh, mẹ chỉ nên dùng khăn ấm để vệ sinh cho bé.
Trẻ sơ sinh có nên tắm hằng ngày không?
Mẹ có thể tắm cho trẻ một lần một ngày. Tuy nhiên việc tắm thường xuyên có thể khiến da bé bị khô, đặc biệt là trong trường hợp mẹ không dùng đúng loại sữa tắm dành cho bé. Vì vậy, mẹ chỉ nên tắm có bé khoảng 2 đến 3 lần/tuần và chú ý giữ vệ sinh sạch sẽ các khu vực như mặt, cổ, miệng, tay, chân, bộ phận sinh dục và hậu môn của bé hằng ngày. Đối với trẻ sơ sinh dưới 12 tháng tuổi, mẹ có thể tắm cho bé 3 lần/tuần
Thực tế,các thao tác tắm cho bé khá đơn giản. Tuy nhiên, bố mẹ vẫn nên nắm rõ những điều cơ bản về cách tắm cho trẻ sơ sinh để mang đến cho bé cảm giác thoải mái và an toàn nhất khi được tắm. Bên cạnh đó, khi tắm cho bé, bố mẹ cần thực hiện một cách nhẹ nhàng, cẩn thận, tập trung và chú ý giữ ấm cho bé ngay sau khi tắm để tránh những ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của bé.
